Trần Vàng Sao tên thật là Nguyễn Đính (sinh 1941), là một
nhà thơ Việt Nam.
Trần
Vàng Sao tên thật là Nguyễn Đính, sinh năm 1941 (Tân Tỵ) ở Thừa Thiên - Huế.
Năm 1961 ông thi đỗ tú tài rồi vào Đại học Huế, tham gia các phong trào đấu
tranh của sinh viên cùng thế hệ với Hoàng Phủ Ngọc Tường, Trần Quang Long, Ngô
Kha. Từ 1965 đến 1970, ông lên chiến khu và công tác tại Ban Tuyên huấn Thành uỷ
Huế, viết báo với các bút danh Nguyễn Thiết, Lê Văn Sắc, Trần Sao. Năm 1970 ông
được đưa ra miền Bắc an dưỡng, chữa bệnh. Ở nơi đây, ông có viết nhật ký gồm những
suy nghĩ của ông về cái gọi là “hậu phương xã hội chủ nghĩa” và sau đó bị tố
cáo, đấu tố và cô lập [2] đến nỗi ông có cảm giác không còn được coi là con người
mà đã thành “một con vật, một con chó, theo như Hồi ký "Tôi bị bắt (Nhớ lại
những năm tháng tôi bị bắt rồi được thả ra và sống như tù)" sau này của
ông.
Sau
khi Việt Nam thống nhất (tháng 4 năm 1975), Trần Vàng Sao xung phong về quê
công tác nhưng không được chấp nhận; ông tự trở lại Huế làm liên lạc ở xã, sau
đó được bố trí công tác tại Phòng Văn hóa thành phố Huế rồi được điều về làm
liên lạc ở xã Hương Lưu (nay là phường Vỹ Dạ), Huế cho đến khi nghỉ hưu năm
1984. Hiện ông đang sống tại thành phố Huế.
Ông hầu
như không cho xuất bản thơ nhưng vẫn nổi tiếng với "Bài thơ của một người
yêu nước mình" ký bút danh Trần Vàng Sao sáng tác tháng 12 năm 1967 và được
chọn trong 100 bài thơ xuất sắc nhất Việt Nam thế kỷ 20.
Năm
2008, NXB Giấy Vụn đã cho in tập thơ "Bài thơ của một người yêu nước
mình" của ông [2]
NGƯỜI
ĐÀN ÔNG 43 TUỔI NÓI VỀ MÌNH-
Trần Vàng Sao
Trần Vàng Sao
Nhà
thơ Trần Vàng Sao (tên thật là Nguyễn Đính) ở Đường Tuy Lý Vương, Phường Vỹ Dạ,
Huế là nhà thơ nổi tiếng với bài thơ “ Bài thơ nggười yêu nước mình”. Giữa
lúc phong trào “xuống đường” ở Huế những năm 1965-1968 đang rầm rộ mà dám
lấy bút danh “Trần Vàng Sao” là rất ghê gớm. Thế mà ,năm 1988, ông có bài thơ “
Người đàn ông 43 tuổi nói về mình” in ở Tạp chí Sông Hương đã gây nên cuộc cãi
vã náo loạn ở Huế. Cán bộ chính trị, các “nhà văn đỏ” đua nhau suy diễn chính
trị , phán xét. Đài phát thanh, báo đảng địa phương đăng nhiều bài viết chửi rửa
nhà thơ, họ “phỏng vấn” cả các bà tiểu thương chợ Đông Ba để tố cáo nhà thơ .
Trên diễn đàn họ gọi Trần Vàng Sao, Tô Nhuận Vỹ ( Tổng biên tập TC Sông Hương”
là “bọn tay sai của địch” . Họ quy “người đàn ông 43” đó là Cách mạng, vì
tính từ 1945 đến 1988 cũng vừa 43 năm. Vì sự truy bức đó mà Trần Vàng Sao không
dám in thơ nữa. Đến nỗi nhà thơ Hữu Thỉnh vào Huế bảo Ngô Minh chuẩn bị bản
thảo thơ Trần Vàng Sao thật đầy đủ để Hội bao in, nhưng nhà thơ đã từ chối
“Không dám. Không dám. Mi tha cho tau”.
1.
tôi tuổi
tỵ
năm
nay bốn mươi ba tuổi
thường
không có một đồng trong túi
buổi
sáng buổi chiều
thứ
hai thứ ba thứ bảy chủ nhật
trong
nhà ngoài sân với hai đứa con
cây cà
cây ớt
con
chó con mèo
cái đầu
gãy cái tay gãy của con búp bê
cọng cỏ
ngọn lá vú sữa khô
thúng
mủng chai chén sách vở quần áo mũ nón cuốc rựa trên ghế dưới bàn
hai ba
ngày một tuần một tháng có khi không đi đâu hết
một
hai ba giờ sáng thức dậy ngồi vác mặt ngó trời nghe chó sủa
miếng
nước trà mốc nguội có mùi bông lài rát cổ
cũng
không có chi phiền
vấn một
điếu thuốc hút
hai ba
lần tắt đỏ
rồi nửa
chừng rách giấy
bạn bè
gặp nhau
cho uống
một ly cà phê
một lần
qua
hai lần phải tránh
không
phải ai cũng nghĩ như mình
nhiều
đứa vui gặp nhau cho năm ba đồng một chục
đưa
tay cầm lấy
miệng
nói không được
2.
tôi thấy
tôi như người tù được thả rông
lang
thang giữa đường giữa phố
nhìn hết
mọi người
xem
mình lâu ngày mặt mũi có khác người không
tôi đi
lui
tôi đi
tới
phố
phường đông chật
tiếng
cười tiếng la tiếng nói tiếng xe cộ
chẳng
có ai quen thử nói chào tôi một tiếng
tôi
đưa hai tay lên đầu vuốt tóc
lấy
chân hất một hòn đá
cúi xuống
nhìn mấy bao thuốc không bên lề đường
rồi đi
về
qua cầu
dép sút một quai
tôi
không muốn nhớ gì hết
3.
tôi ngồi
trên hòn đá trước nhà
buổi
chiều không có một con chim đậu trên cây
đám trẻ
con chia phe bắn nhau cười la ngoài sân
đứa sống
đứa chết cãi nhau ăn gian chưởi thề
những
người đi bán về nói chuyện to
hai đứa
nhỏ nhà bên cạnh cầm đèn che miếng lá chuối
qua
xin lửa hỏi tôi nấu cơm chưa
tôi cười
lắc đầu muốn đi ngủ
trong
gió có mùi rơm cháy
tôi
không biết làm gì hết
tôi bỏ
hai chân ra khỏi dép cho mát
đám trẻ
con bỏ chơi chạy theo phá đàn trâu bò đi qua
tôi bước
vào nhà mở rộng hai cánh cửa lớn thắp một cây đèn để lên bàn thờ
hai đứa
con ra ngoài đường chờ mẹ chưa về
trời
còn lâu mới tối
tôi đi
gánh một đôi nước uống
4.
tôi sống
yên ổn với những việc làm hàng ngày của mình
không
định được ngày mai
có một
đồng để mua cho con nửa cái bánh tráng hay hai
cái kẹo
gừng
có hai
đồng cất dưới chân đèn trên bàn thờ
lỡ khi hết dầu thắp tới bữa thiếu ruốc hết bột
ngọt
mả cha
cuộc đời quá vô hậu
cơm
không có mà ăn
ngó
lui ngó tới không biết thù ai
những
thằng có thịt ăn thì chẳng bao giờ ỉa vất
5.
lâu ngày
tôi thấy quen đi
như
quen thân thể của mình
tiếng
ho gà nửa đêm của những đứa bé chưa đầy hai tuổi
buổi
chiều không có cơm ăn
những
con ruồi ăn nước mũi khô trên má
những đứa đau quan sát những con chuột
chết lòi ruột ở bến xe đò
những
tiếng cha mẹ vợ chồng anh em
con cái chưởi bới la hét trong bữa ăn
người
điên ở trần đứng làm thinh
giữa trời mưa ngoài chợ
những
ngày hết gạo hết tiền hết củi
muối sống không còn một hột của tôi
những
trách canh rau khoai tháng năm không có bột ngọt
hai mắt
tôi mở to
đầu
tôi cúi thấp
miệng
tôi há ra
những
lá khoai nhám và rít mắc vài hột cơm
dồn cứng chật cuống họng
nói thật
lúc này tôi muốn được say rượu
họa
may thấy một đồng thành ba bốn đồng
6.
nhiều
khi tôi quá chán
chân
tay rã rời
đầu óc
đau nhức
không
muốn làm gì hết
mấy đứa
nhỏ chơi buôn bán bỏ đi đâu không biết
để đất đá
lá cây đầy nhà
tôi dựa
cửa ngồi yên một chỗ
dụi mắt
nghĩ hết chuyện này tới chuyện khác
nói
chi tới những đứa đã chết trên rừng giữa phố
bạn bè
có đứa giàu đứa nghèo
đứa ngụy
đứa cách mạng
đứa của
tiền ăn tiêu mấy không hết
đứa
không có được một cái áo lành
đứa đi
kinh tế mới ba bốn bảy tám năm
trở về xách một cái bị lát
mặt
cắt không có một hột máu
đứa đạp
xe thồ ngồi vắt chân ăn củ sắn
chờ khách ở bến xe
đứa vô
tích sự ở nhà không có việc chi làm
có đứa
râu tóc dài che kín mặt
có đứa
tàn không nhớ mình tên chi
có đứa
chịu không nổi dắt vợ con vào nam
ăn
chợ ngủ đường
mỗi lần
gặp nhau mở to mắt cười hút một điếu thuốc
hết
chuyện nói
hai đứa
con đi chơi về cười nói
đứa nhỏ
bắt tôi đánh trống
cho nó làm ông địa múa thiên cẩu
7.
cái trống
lon mặt ni lông và hai chiếc đũa tre
tôi
đánh
múa đi
các con
này
đây cái nón gãy vành làm đầu thiên cẩu
và sợi
dây chuối treo ngọn lá làm tiền
múa đi
các con
cái bụng
ông địa to tròn giơ lỗ rún gài nút áo không được
ông địa
chống tay vỗ bụng ngửa mặt lên trời cười ha ha
tôi vỗ
tay hoan hô và
không biết mình có nhớ ra được cái mặt ông địa không
Tháng
chín 1984
TAU CHƯỞI
tau tức quá rồi
tau chịu không nổi
tau nghẹn cuống họng
tau lộn ruột lộn gan
tau cũng có chân có tay
tau cũng có đầu có óc
có miệng có mắt
có ông bà
có cha mẹ
có vợ con có ngày sinh
tháng đẻ
có bàn thờ tổ tiên một
tháng hai lần
rằm mồng một hương khói
bông ba hoa quả
tau đầu tắt mặt tối
đổ mồ hôi sôi nước mắt
vẫn đồng không trự nõ
có
suốt cả đời ăn tro mò
trú
suốt cả đời khố chuối
Trần Minh
kêu trời không thấu
tau phải câm miệng hến
không được nói
không được la hét
nghĩ có tức không
tau chưởi
tau phải chưởi
tau chưởi bây
tau chưởi thẳng vào mặt
bây
không bóng không gió
không chó không mèo
mười hai nhánh họ bây
đem lư hương bát nước
giường thờ chiếu trải
sắp hàng một dãy ra đây
đặng nghe tau chưởi
tau kêu thằng khai canh
khai khẩn tam đợi mười đời
cao tằng cố tổ ông nội ông
ngoại cha mẹ chú bác cô dì
con cháu thân hơi cật
ruột bây tau chưởi
tau chưởi cho tiền đời
dĩ lai bây mất nòi mất giống
hết nối dõi tông đường
tau chưởi cho mồ mả bây
sập nắp
tau chưởi cho bây có
chết chưa liệm ruồi bu kiến đậu
tam giáo đạo sư bây
cố tổ cao tằng cái con
cái thằng nào móc miếng cho bây
hà hơi trún nước miếng
cho bây
bây ỉ thế ỉ thần
cậy nhà cao cửa rộng
cậy tiền rương bạc đống
bây ăn tai nói ngược
ăn hô nói thừa
đòn xóc nhọn hai đầu
ngậm máu phun người
bây bứng cây sống trồng
cây chết
vu oan giá hoạ
giết người không gươm
không dao
đang sống bây giả đò
chết
người chết bây dựng
đứng cho sống
bây sâu độc thiểm phước
bây thủ đoạn gian manh
bây là rắn
rắn
toàn là rắn
như cú dòm nhà bệnh
đêm bây mò
ngày bây rình
dưới giường
trên bàn thờ
trong xó bếp
bỏ tên bỏ họ cha mẹ
sinh ra
bây mang bí danh
anh hùng dũng cảm vĩ
đại kiên cường
lúc bây thật lúc bây
giả
khi bây ẩn khi bây hiện
lúc người lúc ma
lúc lên tay múa ngón
sủi bọt mép gào thét
lúc trợn mắt khua môi
múa mỏ đả đảo muôn năm
lúc như thầy tu vào hạ
lúc như con nít đói
bụng đòi ăn
hai con mắt bây đứng
tròng
bây bắt hết mọi người
trứơc khi chết phải hô
cha mẹ bây ông nội ông
ngoại bây tiên sư cố tổ bây
sống dai đời đời kiếp
kiếp
phải quỳ gối cúi đầu
nghe bây nói không được
cãi
phải suốt đời làm người
có tội
vạn đợi đội ơn bây
đứa nào không nghe bây
hớt mỏ chôn sống
thằng nào không sợ bây
vằm mặt thủ tiêu
bây làm cho mọi người
tránh nhau
bây làm cho mọi người
thấy nhau nhổ nước miếng
đồ phản động
đồ chống đối
đồ không đá bàn thờ tổ
tiên
đồ không biết đốt chùa
thiêu Phật
thượng tổ cô bà bây
mụ cô tam đợi mười đời
bây
tau xanh xương mét máu
thân tàn ma dại
rách như cái xơ mướp
chùi trách nồi không sạch
mả ông bà cố tổ bây kết
hết à
tụi bây thằng nào cũng
híp mắt hai cằm
bây ăn chi mà ăn đoản
hậu
ăn quá dã man
bây ăn tươi nuốt sống
mà miệng không dính máu
người chết bây cũng
không chừa
năm năm mười năm hai
mươi năm
xương chân xương tay sọ
dừa vải liệm`
bây nhai bây khới bây
mút
cả húp cả chan bây còn
kêu van xót ruột
bao nhiêu người chết
diều tha quạ rứt xương
khô cốt tàn dọc bờ dọc
bụi giữa núi giữa rừng
để bây xây lăng đắp mộ
dựng tượng dựng đài cho
cha mẹ cố tổ bây
hỡi cô hồn các đảng
hỡi âm binh bộ hạ
hỡi những kẻ khuất mặt
đi mây về gió
trong am trong miếu
giữa chợ giữa đường
đầu sông cuối bãi
móc họng bóp cổ móc mắt
bọn chúng nó
cho bọn chúng nó chết
tiệt hết cho rồi
bây giết người như thế
bây phải chết như thế
ác lai thì ác báo
tau chưởi ngày chưởi
đêm
mới bét con mắt ra tau
chưởi
chập choạng chạng vạng
tau chưởi
nửa đêm gà gáy tau
chưởi
giữa trưa đứng bóng tau
chưởi
bây có là thiền thừ
mười tám con mắt tau cũng chưởi
mười hai nhánh họ bây
cao tằng cố tổ bây
tiên sư cha bây
tau chưởi cho bây ăn
nửa chừng mẻ chai mẻ chén
xương cá xương thịt mắc
ngang cuống họng
tau chửi cho nửa đêm
oan hồn yêu tinh ma quỷ
mình mẩy đầy máu hiện
hình vây quanh bây đòi trả đầu trả chân trả tay trả hòm trả vải liệm
tau chưởi cho cha
mẹ bây có chết cũng mồ xiêu mả lạc
đoạ xuống ba tầng địa
ngục bị bỏ vào vạc dầu
tau chưởi cho cha mẹ
bây có còn sống cũng điên tàn
đui què câm điếc làm cô
hồn sống lang thang đầu đường xó chợ
bốc đất mà ăn xé áo
quần mà nhai cho bây có nhìn ra
cũng phải tránh xa
tau chưởi cho con cái
bây đứa mới đi đứa đã lớn
sa chân sẩy tay đui què
sứt mẻ nửa đòi nửa đoạn
chết không được mà sống
cũng không được
tau chưởi cho dứt nọc
dòng giống của bây cho bây chết sạch hết
không bà không con
không phúng không điếu
không tưởng không niệm
không mồ không mả
tuyệt tự vô dư
tau chưởi cho bây chết
hết
chết sạch hết
không còn một con
không còn một thằng
không còn một mống
chết tiệt hết
hết đời bây
29 tháng 6 năm 1997
hay mà rất ý nghĩa
ReplyDeletelioa
on ap
sua lioa